ساینس دایرکت چیست؟ معرفی کامل ScienceDirect و راهنمای استفاده

📘 مقدمه

ساینس دایرکت چیست (ScienceDirect)؟ یکی از معتبرترین و گسترده‌ترین پایگاه های علمی دنیاست که توسط انتشارات الزویر (Elsevier) در سال ۱۹۹۷ راه‌اندازی شد این پلتفرم، بیش از ۱۸ میلیون مقاله،۲۰–۳۰ هزار کتاب و فصل کتاب علمی را در ۴ گروه اصلی موضوعی شامل علوم پایه و مهندسی، علوم زیستی، علوم سلامت و علوم انسانی پوشش می‌دهد
ساینس دایرکت مشابه کتابخانه‌ای آنلاین است که پژوهشگران را قادر می‌سازد دسترسی سریع، باکیفیت و متمرکز به مقالات داوری‌شده و منابع علمی معتبر داشته باشند. از مزایای کلیدی آن می‌توان به امتیازات زیر اشاره کرد:

• پشتیبانی از دسترسی Open Access برای برخی مقالات
• امکان فیلتر پیشرفته با DOI، نویسنده، ناشر، تاریخ انتشار
• مشاهده استنادات و ارتباط با اسکوپوس برای ارزیابی علمی مقالات
  در ادامه این مقاله با جزئیات کامل در مورد ساختار، ویژگی‌ها، انواع دسترسی، روش دانلود، مزایا و نقاط ضعف ScienceDirect صحبت خواهیم کرد.

---

۱. تاریخچه و رشد ساینس دایرکت

• تاسیس: مارس ۱۹۹۷ و متعلق به Elsevier، یکی از پیشروهای نشر علمی جهان 
• رشد سالانه اطلاعات: بیش از نیم میلیون مقاله به مجموعه اضافه می‌شود Iran Paper و بیش از ۶۰۰٬۰۰۰ مقاله سالانه منتشر می‌شود en.wikipedia.org.
• پوشش محتوای وسیع: بیش از ۴٬۰۰۰ مجله و ۳۰٬۰۰۰ کتاب الکترونیکی از ناشر الزویر و شرکای علمی مطرح ژورنال هاب+3Iran Paper+3leeko.net+3.

---

۲. انواع محتوا در سایت ScienceDirect

• محصولات ژورنالی: بیش از ۳٬۷۰۰ مجله علمی داوری‌شده در تمام رشته‌ها Iran Paper.
• کتاب‌ها و فصل کتاب: منابع مرجع، کتاب‌های درسی و تخصصی بیش از ۲۵٬۰۰۰ عنوان Iran Paper.
• مقالات کنفرانس و گزارش فنی: شامل گزارش‌های تخصصی، مقالات مروری، تحلیل ‌های علمی و موارد مشابه leeko.net+1.

---

۳. ساختار موضوعی و جستجوی پیشرفته

• چهار زمینه اصلی: علوم فیزیکی و مهندسی، زیستی، پزشکی و علوم انسانی و اجتماعی ژورنال هاب+2leeko.net+2
• ابزار جستجوی پیشرفته با فیلترهایی چون DOI، نویسنده، نوع سند، سال انتشار، ناشر و نوع دسترسی (Open Access – Subscribe) Iran Paper+1.
• ویژگی‌های کاربردی مثل «Popular articles»، «Recent publications» و هشدار RSS برای موضوعات مشخص lib-pub.iut.ac.irژورنال هاب.

---

۴. انواع دسترسی به محتوای ساینس دایرکت

دسترسی | توضیح | هزینه

نوع دسترسی	قابلیت دانلود مقاله	هزینه
Open Access	✅ کامل	رایگان برای کاربران
اشتراکی (Subscribe)	❌ بدون اشتراک	نیاز به اشتراک یا پرداخت (Big Deal) en.wikipedia.org+1
Archive Open	✅ مقالات قدیمی‌تر از ۱۱۰ مجله	رایگان گاه — پس از دوره قفل اشتراکی lib-pub.iut.ac.ir

• بیش از ۹۰۰٬۰۰۰ مقاله به صورت Open Access در ScienceDirect وجود دارد lib-pub.iut.ac.ir.
• برخی مجلات Hybrid هستند: هم گزینه رایگان و هم اشتراکی را ارائه می‌دهند و نویسنده می‌تواند برای انتشار دسترسی آزاد انتخاب کند lib-pub.iut.ac.ir.

---

۵. آموزش دانلود مقاله از ScienceDirect

مراحل انجام:

1. ورود به مقاله → مشاهده اگر گزینه “Access PDF” یا “Open Access” داشت دانلود مستقیم ممکن است.
2. اگر دسترسی محدود است → نیاز به اشتراک یا خرید مقاله.
3. روش‌های جایگزین قانونی:
   • جستجوی مقاله در پایگاه‌های متبادل (Google Scholar, CORE) یا استفاده از نسخه آرشیو آزاد.
   • در موارد قانونی مجاز، استفاده از Sci-Hub با پیشوند لینک مقاله ژورنال هاب+1.
   • استفاده از IranPaper برای برخی کاربران ایرانی جهت دسترسی رایگان قانونی Iran Paper.

---

۶. مزایا و معایب ScienceDirect

مزایا:

• گستردگی محتوا: بیش از یک چهارم محتوای علمی جهان در حوزه‌های مهندسی و پزشکی Iran Paper
• جستجو پیشرفته و فیلتر دقیق بر اساس چند معیار
• گزینه دسترسی Open Access برای بسیاری از مقالات
• همگام‌سازی با Scopus برای مقایسه استنادی و ارزیابی علمی Iran Paperen.wikipedia.org

معایب:

• هزینه اشتراک بالا، مخصوصاً برای دانشگاه‌ها و موسسات علمی بزرگ ژورنال هابen.wikipedia.org
• محدودیت دسترسی کاربران غیر اشتراکی به متن کامل
• به‌ویژه در ایران، تحریم و مشکل پرداخت هزینه برای کاربران ایرانی وجود دارد ژورنال هاب+1

---

۷. مقایسه ScienceDirect با پایگاه‌های مشابه

پایگاه	محتوای اصلی	نوع محتوا	حالت دسترسی
ScienceDirect	مجلات و کتاب‌های الزویر	مقالات، کتاب، گزارش	اشتراکی / OA / Archive
Scopus	متادیتا و شاخص‌های ارزیابی استنادی	پایگاه استنادی	اشتراکی / متادیتا رایگان
Springer	ژورنال‌ها و کتب Springer	مشابه ScienceDirect	اشتراکی / OA
IEEE Xplore	مهندسی برق و کامپیوتر	مقالات و کنفرانس	اشتراکی / OA محدود

---

❓ پرسش‌های متداول (FAQ)

1. ساینس دایرکت چیست؟
   یک پایگاه علمی معتبر از الزویر شامل بیش از ۱۸ میلیون مقاله و صدها هزار جلد کتاب علمی ژورنال هابژورنال هاب+6Iran Paper+6ژورنال هاب+6leeko.net.
2. چگونه در ساینس دایرکت جستجو کنیم؟
   از ابزارهای جستجوی ساده یا پیشرفته با DOI، عنوان، نویسنده، فیلتر Open Access و … استفاده نمایید Iran Paper+4ژورنال هاب+4ژورنال هاب+4.
3. مقالات Open Access یعنی چه؟
   مقالات رایگانی هستند که امکان دانلود کامل را بدون نیاز به اشتراک فراهم می‌کنند – حدود ۹۰۰٬۰۰۰ مقاله از ScienceDirect تحت این حالت قرار دارند lib-pub.iut.ac.ir.
4. Archive Open چیست؟
   برخی مجلات پس از مدتی اجازه می‌دهند نسخه آرشیوی‌شان به‌طور عمومی و رایگان قابل دسترسی باشد (حدود ۱۱۰ مجله) lib-pub.iut.ac.ir.
5. آیا بدون اشتراک می‌توان مقاله دانلود کرد؟
   فقط برای مواردی که مقاله در حالت Open Access یا Archive Open قرار دارد؛ در غیر این صورت نیاز به اشتراک یا خرید مجزا است.
6. چگونه مقاله را از Sci‑Hub دانلود کنم؟
   با اضافه کردن پیشوند .sci-hub.org بعد از نشانی مقاله ScienceDirect، گاهی قابل دانلود می‌شود؛ ولی استفاده از آن ممکن است جنبه قانونی نداشته باشد tmrg.ir.
7. چرا برخی مجلات فقط چکیده‌ با متن آزاد مخاطب آزاد دارند؟
   به دلیل هزینه اشتراک یا سیاست access محدود مجله، متن کامل فقط برای مشترکین قابل مشاهده است.
8. آیا مجلات علمی ایران در ScienceDirect قرار دارند؟
   فقط مقالات منتشرشده در مجلات الزویر یا شرکای بین‌المللی قابل دسترسی هستند، بعضی مقالات ایرانی در آنها وجود دارد ولی تعداد محدود.
9. چگونه رایگان وارد ساینس دایرکت شوم؟
   برخی دانشگاه‌ها با خرید اشتراک گروهی دسترسی رایگان برای اعضای خود ارائه می‌دهند؛ کاربران ایرانی گاهی از کانال‌های قانونی واسط استفاده می‌کنند ژورنال هاب+1.
10. چطور Sci‑Direct گزارش CitationScore یا استناد مقاله را نشان می‌دهد؟
    ScienceDirect با اتصال به Scopus اطلاعات مربوط به تعداد استنادات و اعتبار علمی مقاله را نمایش می‌دهد Iran Paperen.wikipedia.org.

---

✅ نتیجه‌گیری و توصیه‌ها

ساینس دایرکت چیست؟ به‌جرئت می‌توان گفت ScienceDirect یکی از بزرگ‌ترین منابع علمی معتبر است که با ابزار قوی جستجو، انواع دسترسی (اشتراکی، Open Access، آرشیو آزاد) و پوشش موضوعی گسترده، برای پژوهشگران، دانشجویان و اعضای علمی ضروری است.
برای استفاده بهینه:

• فعال کردن جستجوی Advanced و فیلتر “Open Access” برای مقالات رایگان
• بررسی گزینه Archive Open برای جستجوی مقالات قدیمی‌تر
• اکانت از طریق دانشگاه یا سازمان‌های پژوهشی
• استفاده از قابلیت‌های هشدار RSS، ذخیره‌سازی مقاله و پوشه شخصی